ចំណងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មិនមែនដេីម្បីតែប្រាក់ចំណូល
(ផលចំណេញ)ទេ គឺត្រូវគិតគូរទៅលេីសុភមង្គលរបស់ប្រជាជន
បណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ីកំពុងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាជាច្រើន។ ការប្រកួតប្រជែងរវាងបណ្ដាប្រទេសមហាអំណាចធំៗ ធ្វើឱ្យស្មុគស្មាញនូវវិស័យនយោបាយ ពាណិជ្ជកម្ម និងខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ក្នុងកិច្ចទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ខណៈជម្លោះក្នុងតំបន់ និងសង្គ្រាមប្រូកស៊ីបន្តកើតឡើងជាបន្ទាប់។ ថ្មីៗនេះក៏កើតមាននូវការគំរាមកំហែងថ្មីៗដូចជាការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ និងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។ ដូច្នេះ គោលនយោបាយតំបន់គឺត្រូវគិតគូរទៅលេីសុភមង្គលរបស់ប្រជាជន។
បច្ចុប្បន្ន បណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ីកំពុងមានស្ថេរភាព និងសន្តិភាព បើប្រៀបធៀបជាមួយតំបន់ផ្សេង។ ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ត្រូវតែត្រៀមខ្លួនចំពោះបញ្ហាវិបត្តិថ្មីៗ។ ការទូតបែបការពារ (Preventive diplomacy) ចាំបាច់ត្រូវតែពង្រឹង ដើម្បីឱ្យទប់ស្កាត់នូវការផ្ទុះឡើងនៃជម្លោះទ្រង់ទ្រាយធំ។
សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មធ្វើឱ្យប៉ះពាល់នូវប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មពហុភាគីដោយសេរីនិងបើកចំហ ហើយប្រទេសដែលខ្វះខាតនូវសមត្ថភាពចរចារ ត្រូវទទួលរងនូវផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ជាពិសេសប្រជាជនដែលស្ថិតក្នុងសភាពងាយរងគ្រោះ។ កត្តាដែលធ្វើឱ្យស្ថានភាពកាន់តែស្មុគស្មាញនោះ គឺជាភាពជ្រុលនិយម និងជាតិនិយមខ្លាំង។ មួយចំនួននៃអ្នកនយោបាយបានពឹងផ្អែកលើចំណុចនេះ ដែលសកម្មភាពទាំងនេះអាចនាំឱ្យមានភាពវឹកវរ និងបែកបាក់ក្នុងសង្គម។
ប្រទេសកម្ពុជា បានចំណាយពេល ៣០ ឆ្នាំ ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមពីមុន។ បច្ចុប្បន្ន ការរក្សាសន្តិភាព គឺជាអ្វីដែលមិនអាចខ្វះបាន។ មេដឹកនាំទាំងអស់ត្រូវមានទំនួលខុសត្រូវក្នុងការបង្ការកុំឱ្យមានភាពវឹកវរ ឬសង្គ្រាមកើតឡើង ដោយចាំបាច់ ត្រូវតែមានឯកភាពគ្នា និងចក្ខុវិស័យរួមគ្នាជាយុទ្ធសាស្រ្ត។
-
ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងអនុវត្តវិធានការ ៣សំខាន់ ដើម្បីបន្តអភិវឌ្ឍន៍ដោយផ្ដោតសំខាន់ទៅលើមនុស្ស និងសន្តិភាព ដោយទីមួយ គឺការរៀបចំឡើងវិញនូវវិស័យឧស្សាហកម្មក្នុងប្រទេស។ ផលប៉ះពាល់នៃជម្លោះពាណិជ្ជកម្មខុសគ្នាអាស្រ័យលើវិស័យឧស្សាហកម្មទាំងនោះ។ ដូច្នេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានរៀបចំឡើងវិញនូវខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ចំពោះវិស័យដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំង ជាមួយនឹងការគាំពារដល់និយោជិកក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរទៅវិស័យឧស្សាហកម្មផ្សេងៗជាដើម។
-
ទីពីរគឺការធ្វើកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធវិស័យឧស្សាហកម្ម។ រាល់បញ្ហាប្រឈម តែងតែភ្ជាប់មកជាមួយនឹងឱកាស។ ជាឧទាហរណ៍ គឺពេលដែលរដ្ឋាភិបាលអាមេរិច គ្រោងដាក់ពន្ធគយចំនួន ៤៩% លើផលិតផលកម្ពុជា កម្ពុជាបានមើលឃើញថានេះជាឱកាសមួយក្នុងការពង្រឹង និងធ្វើពិពិធកម្មឧស្សាហកម្មក្នុងប្រទេស។ ប្រទេសកម្ពុជា ចាំបាច់ត្រូវតែឡើងជណ្ដើរឧស្សាហកម្មក្នុងវិស័យដែលផ្អែកលើជំនាញ និងចំណេះដឹង ដោយបច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាកំពុងតែទាក់ទាញការវិនិយោគលើផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា និងយានយន្ត ហើយផ្ដោតសំខាន់លើការទាក់ទាញឧស្សាហកម្មដែលមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ និងលើកកម្ពស់លើវិស័យកសិកម្មកែច្នៃ ដែលជាចំណុចប្រកួតប្រជែងដ៏ប្រសើរសម្រាប់កម្ពុជា។ មេដឹកនាំឧស្សាហកម្មនៅកម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវតែបង្កើតគំនិតផលិតកម្ម និងមាតិកាក្នុងប្រទេសបន្ថែមទៀត ដោយផ្តោតលើការពិនិត្យឡើងវិញនូវរចនាសម្ព័ន្ធឧស្សាហកម្ម និងការធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នុងខ្សែសង្វាក់តម្លៃតាមបែបពិភពលោក ដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពសម្របខ្លួនទាំងវិស័យឧស្សាហកម្មនិងកម្លាំងពលកម្ម។ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានគាំទ្រគំនិតផ្តួចផ្តើមដើម្បីធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយទីផ្សារពិភពលោក។
-
ទីបី គឺខិតខំធ្វើយ៉ាងណាឱ្យប្រសើរឡើងវិញនូវពាណិជ្ជកម្មពហុភាគី និងធ្វើឱ្យសមាហរណកម្មតំបន់កាន់តែស៊ីជម្រៅ តាមរយៈលើកកម្ពស់ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី និងពហុភាគី ហើយស្វែងយល់ពីលទ្ធភាពនៃកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មី។ ប្រទេសនានានឹងពង្រឹងសាមគ្គីភាព ដើម្បីទប់ទល់នឹងផលប៉ះពាល់នៃពន្ធគយ។ ការសហការជាយុទ្ធសាស្ត្រជាមួយទីផ្សារពិភពលោកធំៗ ដោយប្រើប្រាស់កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីផ្សេងៗ (FTA) និងកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយក្នុងតំបន់ (RCEP) ដោយយកកម្ពុជាជាគោលដៅវិនិយោគដ៏ទាក់ទាញ និងស្ថិរភាព។ គំនិតមេដឹកនាំ គឺមានសារៈសំខាន់។
តើចាំបាច់ទេ ដែលយើងត្រូវការសង្គមដែលបែកខ្ញែកដោយការស្អប់ខ្ពើម និងកំហឹង?
បញ្ហាសង្គមមានគ្រប់ទីកន្លែង ប៉ុន្តែអ្នកនយោបាយ អ្នកប្រាជ្ញ អ្នកជំនួញ អង្គភាពព័ត៌មាន និងតួអង្គផ្សេងទៀតទាំងអស់នៅក្នុងសុន្ទរកថា ត្រូវមានទំនួលខុសត្រូវក្នុងការផ្ដល់ដោយផ្អែកលើព័ត៌មានដោយផ្អែកលើហេតុផល ការពិត និងតក្កវិជ្ជា ដែលនឹងមិនយោងលើលើអំណះអំណាងដែលបំផ្លើស ឬតាមមនោសញ្ចេតនា។ ក្នុងទំនាក់ទំនងការទូត ការទូតអាចជាជម្រើសក្នុងការពន្លត់ភ្លើងបញ្ហា ឬដុតបញ្ឆេះបញ្ហាបន្ថែម។ ឥឡូវនេះគឺពេលវេលា ដើម្បីស្តារឡើងវិញនូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ និងកសាងសាមគ្គីភាពជំនួសវិញនូវការបែងចែកនិងជម្លោះ។
កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ កើតឡើងមិនមែនហេតុផលដើម្បីតែកេងរកផលចំណេញនោះទេ។ តម្លៃនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ គឺលើសពីអ្វីដែលអាចវាស់វែងបានដោយតួរលេខ។ ផ្ទុយទៅវិញ គឺសំដៅទៅលើការជឿទុកចិត្ត មិត្តភាព និងមនុស្សធម៌។ ក្រៅពីនេះ យើងគួរតែនាំគ្នាផ្ដល់តម្លៃទៅកាន់អ្នកដែលស្វែងរកសន្តិភាព និងបន្តរក្សាសន្តិភាពដោយទប់ស្កាត់នូវការកើនឡើងនៃក្រុមអ្នកនយោបាយជ្រុលនិយម ដែល បង្កើតរបាំងពាណិជ្ជកម្ម និងភាពជ្រុលនិយម។
បកប្រែដោយ: លេាក ទូត វេងហុក
International Cooperation Must Not Be for Profit — With People's Well-being in Mind
Asia is currently facing countless challenges. The rivalry between superpowers has complicated every aspect of international relations — politics, trade, and supply chains — while regional conflicts and proxy wars continue to spread. Emerging threats such as cyber fraud and climate change are further destabilizing the region. Policies in Asia must always prioritize the happiness and well-being of its people. While Asia remains relatively peaceful and stable compared to other regions, it must be prepared to confront new conflicts. Preventive diplomacy must be strengthened to avert large-scale confrontations.
Trade wars undermine the principles of free and open multilateral trade. Countries with weaker negotiation power suffer the most, and these adverse effects inevitably fall upon the most vulnerable populations. Exacerbating concerns about conflict and trade wars are rising extremism and radical nationalism. Some politicians rely heavily on such ideologies, which risk fueling division, conflict, and instability in society.
Cambodia’s journey to end past wars took three decades. Protecting the peace we now enjoy is essential. All leaders must take responsibility not to incite war or chaos. Unity and strategic vision are needed to ensure lasting peace. Cambodia is taking three key steps to uphold peace and people-centered development. First, the country is restructuring its industrial sector. The impact of trade wars varies across industries. In heavily affected sectors, Cambodia is reorganizing its supply chains and providing government support for workers to transition into other industries. Second, we are reforming industrial structures. Every crisis brings opportunity. As the U.S. considers imposing a 49% reciprocal tariff on Cambodian goods, we view this as a chance to strengthen and diversify domestic industries.
Cambodia must climb the industrial ladder into sectors driven by skills and knowledge. Efforts are underway to attract investment in the automotive and electronics sectors. We are also promoting value-added industries and agricultural processing, a sector in which we have competitive strength. Industrial leaders in Cambodia must create more local content and generate innovative production ideas. We urge them to focus on industrial restructuring and integration into global value chains, enhancing the adaptability of both industry and labor. The government supports initiatives to integrate with global markets. Third, we are working to revitalize multilateral trade and deepen regional integration. By advancing bilateral and multilateral trade agreements and exploring new accords, countries can stand united against the impact of tariffs. Utilizing various Free Trade Agreements (FTA) and the Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), we aim to strategically align with key global markets and position Cambodia as a stable and attractive investment destination.
Opinion leaders have a vital role to play. Do we truly need a society divided by hatred and anger?
Social issues exist everywhere, but politicians, scholars, business leaders, and the media must base their discourse on facts, logic, and reason — not exaggeration or sensationalism. In diplomacy, we have a choice: to inflame tensions or to extinguish them. Now is the time to restore international cooperation and build harmony, not division or confrontation.
International cooperation is not a transaction for profit. Its value extends beyond numbers — to trust, friendship, and humanity. We must reject radical politicians who erect trade barriers and promote extreme nationalism. Peace must be preserved, and the voices of those who seek peace must be respected.
Translate by: Toeu Venghok